Organizacja Polskiego FSDN

Podstawowe cele Polskiego FSDN

Dostarczanie danych z reprezentatywnej próby gospodarstw rolnych do Sieci Danych Dotyczących Poziomu Zrównoważenia Gospodarstw Rolnych – FSDN (z ang. Farm Sustainability Data Network).
Określanie rocznych dochodów wytworzonych w gospodarstwach rolnych.
Wykonywanie analiz ekonomicznych dla różnych grup gospodarstw rolnych oraz ocena sytuacji w rolnictwie i na rynkach rolnych.

Cele pośrednie Polskiego FSDN

Dane zbierane w ramach Polskiego FSDN służą także do realizacji celów pośrednich, spośród których wyróżnia się:

Dostarczanie danych ośrodkom decyzyjnym RP.
Dane z gospodarstw rolnych konieczne są przedstawicielom Państw Członkowskich do prowadzenia negocjacji w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej, a także narodowych programów wsparcia rolnictwa.
Dostarczanie danych dla organizacji przedstawicielskich rolników.
Dane z gospodarstw rolnych są konieczne przedstawicielom rolników do negocjowania z władzami RP warunków funkcjonowania gospodarstw rolnych i inicjowania narodowych programów wsparcia rolnictwa.
Dostarczanie danych dla środowiska naukowo-badawczego.
Dane z gospodarstw rolnych stanowią bazę empiryczną analiz i weryfikacji hipotez.
Dostarczanie danych dla pracowników zajmujących się udzielaniem porad dla rolników.
Dane są grupowane według różnych kryteriów, co stanowi dużą pomoc np. przy sporządzaniu planów przedsięwzięć gospodarczych.
Dostarczanie danych dla rolników uczestniczących w Polskim FSDN.
Każdy rolnik uczestniczący w Polskim FSDN otrzymuje Raport Indywidualny. Może również za pośrednictwem doradcy rolnego otrzymać: Raport Porównawczy oraz Raport Dynamiczny.

Organizacja Polskiego FSDN

Ustawa o unijnej sieci danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN) szczegółowo precyzuje zadania i obowiązki organów oraz jednostek organizacyjnych Systemu, do którego należą: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Łącznikowa, Komitet Krajowy, wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego.

W zadaniach dla Agencji Łącznikowej, której funkcję pełni Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy (IERiGŻ-PIB) w Warszawie jest zapisane zawieranie umów z Ośrodkami Doradztwa Rolniczego (ODR) o zbieranie danych z reprezentatywnych gospodarstw rolnych.

Współpraca uczestników systemu, poczynając od Agencji Łącznikowej poprzez ODR, doradców do spraw FSDN i rolników odbywa się na podstawie zawieranych corocznie umów.

Umowy zawierane pomiędzy uczestnikami systemu precyzują zakres danych i terminy ich dostarczania, warunki ochrony danych z gospodarstwa rolnego i warunki ochrony danych osobowych posiadacza gospodarstwa rolnego.

Gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie FSDN

Gospodarstwa rolne funkcjonujące w Polsce sklasyfikowano według typologii obowiązującej w UE (Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) nr 1198/2014 z dnia 1 sierpnia 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1217/2009 ustanawiające sieć zbierania danych rachunkowych o dochodach i działalności gospodarczej gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej). Klasyfikacja gospodarstw rolnych funkcjonujących w Polsce została wykonana na podstawie:

zestawu regionalnych współczynników Standardowej Produkcji (SO – Standard Output),
czterech regionów FSDN,
Danych Badania Struktury Gospodarstw Rolnych 2016.

Postępując zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia Komisji Europejskiej w sprawie klasyfikacji gospodarstw rolnych, sklasyfikowano 1 301 481 gospodarstwa rolne. Ta populacja gospodarstw rolnych wytworzyła wartość SO na kwotę ok. 112 mld zł według współczynników SO”2017”.

Na podstawie struktury tworzenia wartości SO w Polsce, wyznaczono minimalny próg wielkości ekonomicznej gospodarstwa rolnego w polu obserwacji Polskiego FSDN. Wielkość tę ustalono na poziomie 8 000 euro.

Pole obserwacji Polskiego FSDN obejmuje 465 661 gospodarstwa rolne, wytwarzające obecnie 91% wartości SO wszystkich sklasyfikowanych gospodarstw rolnych w Polsce. Posługując się odpowiednimi narzędziami statystycznymi, wyznaczono reprezentatywną próbę gospodarstw rolnych dla pola obserwacji Polskiego FSDN. Ustalona liczebność próby Polskiego FSDN, zaakceptowana przez Komitet Krajowy i Komisję Europejską liczy 9 000 gospodarstw, co oznacza, że jedno gospodarstwo rolne uczestniczące w Polskim FSDN reprezentuje średnio 52 gospodarstwa znajdujące się w polu obserwacji Polskiego FSDN.

Dokumenty Polskiego FSDN

Przyjęte założenia merytoryczne w odniesieniu do rachunkowości prowadzonej w ramach Polskiego FSDN, wymagają pozyskania ściśle określonego zestawu danych z gospodarstwa rolnego.

Przygotowane zostały dwa zestawy dokumentów do zbierania danych dla Polskiego FSDN:

I. Dla gospodarstw rolnych nie prowadzących rachunkowości zgodnie z Ustawą o rachunkowości (gospodarstwa indywidualne):

Instrukcja Prowadzenia Zapisów w Książkach Rachunkowych,
Instrukcja Kodowania oraz Wykazy Kodów,
Spis Aktywów i Zobowiązań Indywidualnego Gospodarstwa Rolnego (SAiZ),
Spis Wybranych Aktywów i Zobowiązań Indywidualnego Gospodarstwa Rolnego (SWAiZ),
Książka Wpływów i Wydatków Indywidualnego Gospodarstwa Rolnego (KWiW),
Książka Obrotów i Zaszłości Indywidualnego Gospodarstwa Rolnego (KOiZ).

II. Dla gospodarstw posiadających osobowość prawną, które są ustawowo zobowiązane do prowadzenia rachunkowości finansowej zgodnie z ustawą o rachunkowości, zamiast książek rachunkowych do zbierania danych stosowany jest specjalny kwestionariusz ankiety:

Formularz ankiety Badanie Dochodów Gospodarstw Rolnych w ramach Systemu Zbierania i Wykorzystywania Danych Rachunkowych z Gospodarstw Rolnych (BDGR), wypełniany przez podmiot upoważniony do zbierania danych, na podstawie sprawozdań finansowych i wywiadu z kierownikiem gospodarstwa rolnego.

System RDR Polskiego FSDN

System RDR (Rejestracji Danych Rachunkowych) służy do gromadzenia danych w wersji elektronicznej. Do jego podstawowych zadań należą:

gromadzenie danych z Ankiety dot. rozmiarów produkcji rolniczej (ARozPro),
gromadzenie danych z Książek Rachunkowości Rolnej (KRR) – od roku obrachunkowego 2014,
gromadzenie danych z Ankiety Badanie Dochodów z Gospodarstw Rolnych (BDGR),
administrowanie Numerami Identyfikacyjnymi Gospodarstw (NIG), Numerami pracowników Biur Rachunkowych (NrPBR) oraz Numerami Biur Rachunkowych (NrBR).

Funkcje Systemu RDR:

gromadzenie danych na jednej platformie, co znacznie ułatwia pracę,
automatyczne zapisywanie danych,
wytwarzanie raportów,
kontrola jakości wczytanych danych,
tworzenie elektronicznej bazy danych o jednolitej strukturze,
tworzenie zestawień/raportów na podstawie „wolnych od błędów” danych na potrzeby użytkowników (w trybie ‘do przeglądania’ lub ‘do pobrania’),
szybki przepływ informacji pomiędzy różnymi rolami: Pracownik (P), Koordynator (K), Metodyk (M), Administrator (A),
administrowanie danymi (przesyłanie pomiędzy systemami),
globalny dostęp do bazy danych poprzez możliwość uruchamiania Systemu RDR z każdego komputera podłączonego do Internetu.

System RDR wspiera proces zbierania danych, lecz jakość danych zależy od współpracy doradcy i rolnika.

Produkty coroczne wytwarzane w ramach Polskiego FSDN

W zwykłej procedurze funkcjonowania Polskiego FSDN przewidziane jest wytwarzanie szeregu standardowych produktów. Wśród nich należy wyróżnić:

I. Produkty podstawowe Polskiego FSDN

Komputerowa baza danych
W bazie są gromadzone corocznie dane z około 9 000 gospodarstw rolnych. Każde gospodarstwo rolne w bazie charakteryzowane jest przez zestaw liczący nawet dwa tysiące dwieście zmiennych.
Sprawozdanie z gospodarstwa rolnego FSDN „Farm Return”
Struktura i zawartość zgodna w pełni z Rozporządzeniem Wykonawczym Komisji (UE) nr 2024/2746 z dnia 25 października 2024 r. ustanawiające zasady stosowania Rozporządzenia Rady (WE) nr 1217/2009 ustanawiającego sieć danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych.

II. Produkty wspomagające kontrolę jakości danych i zarządzanie w gospodarstwie rolnym

Raport Indywidualny gospodarstwa rolnego
Produkt jest wytwarzany w Systemie RDR dla każdego rolnika uczestniczącego w Polskim FSDN, na podstawie danych niewykazujących błędów w procedurze programowego testowania jakości danych z określonego roku obrachunkowego.
Raport Porównawczy gospodarstwa rolnego
Wytwarzany jest on od 2020 roku w Systemie RDR i może zostać wygenerowany przez wszystkich użytkowników tego systemu. Wytworzenie Raportu możliwe jest dopiero po zamknięciu i pozytywnym zweryfikowaniu wszystkich zamknięć księgowych, a więc najczęściej dopiero pod koniec roku następującego po roku którego dotyczą dane z ewidencji.
Warunkiem wykonania obliczeń jest wskazanie kryterium podobieństwa gospodarstw (w celu utworzenia odpowiedniej grupy gospodarstw) i kryterium dobroci (w celu podzielenia gospodarstw porównywanych na najlepsze, średnie i najgorsze).
Raport Dynamiczny gospodarstwa rolnego
Raport dynamiczny wytwarzany jest w Systemie RDR i może zostać wygenerowany przez wszystkich użytkowników tego systemu. Raport ten umożliwia rolnikom prześledzenie i szybką ocenę zmian, jakie zaszły w sytuacji ekonomicznej gospodarstwa w ciągu 5 lat uczestnictwa w Polskim FSDN. Raport ma za zadanie również wspomóc doradcę/rolnika w kontroli jakości danych.

Wybrane produkty wytwarzane na podstawie bazy danych Polskiego FSDN

Wyniki Standardowe Polskiego FSDN
Opracowane wyniki są w pełni zgodne z pojęciami i kategoriami ekonomicznymi, prezentowanymi w Wynikach Standardowych FSDN Dyrekcji Generalnej do Spraw Rolnictwa i Rozwoju Wsi UE (DG-AGRI). Wyniki Standardowe zawierają ok. 140 zmiennych charakteryzujących sytuację ekonomiczno-finansową gospodarstw rolnych w roku obrachunkowym.
Parametry techniczno – ekonomiczne według grup gospodarstw rolnych uczestniczących w Polskim FSDN
Parametry techniczno – ekonomiczne gospodarstw rolnych obejmują dane dotyczące struktury zbiorów, wysokości plonów, cen uzyskiwanych przy sprzedaży płodów rolnych, a także wskaźniki i mierniki określające kondycję finansową badanych gospodarstw oraz wyposażenie w czynniki wytwórcze. Wyniki posłużyć mogą do analiz poszczególnych grup gospodarstw, do planowania oraz oceny zasadności zmiany profilu czy też powiększenia gospodarstwa.