Organizacja Polskiego FADN

Podstawowe cele Polskiego FADN

  • Dostarczanie danych rachunkowych z reprezentatywnej próby gospodarstw rolnych do Sieci Danych Rachunkowych z Gospodarstw Rolnych – FADN (z ang. Farm Accountancy Data Network).
  • Określanie rocznych dochodów wytworzonych w gospodarstwach rolnych.
  • Wykonywanie analiz ekonomicznych dla różnych grup gospodarstw rolnych oraz ocena sytuacji w rolnictwie i na rynkach rolnych.

Cele pośrednie Polskiego FADN

 

Dane rachunkowe zbierane w ramach Polskiego FADN służą także do realizacji celów pośrednich, spośród których wyróżnia się:

  • Dostarczanie danych ośrodkom decyzyjnym RP.
    Dane rachunkowe z gospodarstw rolnych konieczne są przedstawicielom Państw Członkowskich do prowadzenia negocjacji w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej, a także narodowych programów wsparcia rolnictwa.
  • Dostarczanie danych dla organizacji przedstawicielskich rolników.
    Dane rachunkowe z gospodarstw rolnych są konieczne przedstawicielom rolników do negocjowania z władzami RP warunków funkcjonowania gospodarstw rolnych i inicjowania narodowych programów wsparcia rolnictwa.
  • Dostarczanie danych dla środowiska naukowo-badawczego.
    Dane rachunkowe z gospodarstw rolnych stanowią bazę empiryczną analiz i weryfikacji hipotez.
  • Dostarczanie danych dla pracowników zajmujących się udzielaniem porad dla rolników.
    Dane rachunkowe są grupowane według różnych kryteriów, co stanowi dużą pomoc np. przy sporządzaniu planów przedsięwzięć gospodarczych.
  • Dostarczanie danych dla rolników uczestniczących w Polskim FADN.
    Każdy rolnik uczestniczący w Polskim FADN otrzymuje Raport Indywidualny. Może również za pośrednictwem doradcy rolnego otrzymać: Raport Porównawczy oraz Raport Dynamiczny.

Organizacja Polskiego FADN

 

Ustawa o zbieraniu i wykorzystywaniu danych rachunkowych z gospodarstw rolnych z 29 listopada 2000 r. szczegółowo precyzuje zadania szczebla centralnego Systemu, do którego należą: Komitet Krajowy i Agencja Łącznikowa.

W zadaniach dla Agencji Łącznikowej, której funkcję pełni Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy (IERiGŻ-PIB) w Warszawie jest zapisane zawieranie umów z Biurami Rachunkowymi o zbieranie danych rachunkowych z reprezentatywnych gospodarstw rolnych.

Współpraca uczestników systemu, poczynając od Agencji Łącznikowej poprzez biura rachunkowe, doradców do spraw rachunkowości i rolników odbywa się na podstawie zawieranych corocznie umów.

 

Funkcję Biur Rachunkowych na szczeblu wojewódzkim pełnią istniejące Ośrodki Doradztwa Rolniczego. Umowy zawierane pomiędzy uczestnikami systemu precyzują zakres danych rachunkowych i terminy ich dostarczania, warunki ochrony danych rachunkowych z gospodarstwa rolnego i warunki ochrony danych osobowych posiadacza gospodarstwa rolnego.

 

Gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie FADN

 

Gospodarstwa rolne funkcjonujące w Polsce sklasyfikowano według typologii obowiązującej w UE (Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) nr 1198/2014 z dnia 1 sierpnia 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1217/2009 ustanawiające sieć zbierania danych rachunkowych o dochodach i działalności gospodarczej gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej). Klasyfikacja gospodarstw rolnych funkcjonujących w Polsce została wykonana na podstawie:

  • zestawu regionalnych współczynników Standardowej Produkcji (SO – Standard Output),
  • czterech regionów FADN,
  • Danych Badania Struktury Gospodarstw Rolnych 2016.

Postępując zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia Komisji Europejskiej w sprawie klasyfikacji gospodarstw rolnych, sklasyfikowano 1 410 732 gospodarstw rolnych. Ta populacja gospodarstw rolnych wytworzyła wartość SO na kwotę ok. 102,5 mld zł według współczynników SO”2013”.

Na podstawie struktury tworzenia wartości SO w Polsce, wyznaczono minimalny próg wielkości ekonomicznej gospodarstwa rolnego w polu obserwacji Polskiego FADN. Wielkość tę ustalono na poziomie 4 000 euro.
Pole obserwacji Polskiego FADN obejmuje 749 606 gospodarstw rolnych, wytwarzających obecnie 95% wartości SO wszystkich sklasyfikowanych gospodarstw rolnych w Polsce. Posługując się odpowiednimi narzędziami statystycznymi, wyznaczono reprezentatywną próbę gospodarstw rolnych dla pola obserwacji Polskiego FADN. Ustalona liczebność próby Polskiego FADN, zaakceptowana przez Komitet Krajowy i Komisję Europejską liczy 12 100 gospodarstw, co oznacza, że jedno gospodarstwo rolne uczestniczące w Polskim FADN reprezentuje średnio 60 gospodarstw znajdujących się w polu obserwacji Polskiego FADN.

 

Dokumenty Polskiego FADN

 

Przyjęte założenia merytoryczne w odniesieniu do rachunkowości prowadzonej w ramach Polskiego FADN, wymagają pozyskania ściśle określonego zestawu danych rachunkowych z gospodarstwa rolnego.

 

Przygotowane zostały dwa zestawy dokumentów do zbierania danych rachunkowych dla Polskiego FADN:

 

I. Dla gospodarstw rolnych nie prowadzących rachunkowości zgodnie z Ustawą o rachunkowości (gospodarstwa indywidualne):

  • Instrukcja Prowadzenia Zapisów w Książkach Rachunkowych,
  • Instrukcja Kodowania oraz Wykazy Kodów,
  • Spis Aktywów i Zobowiązań Indywidualnego Gospodarstwa Rolnego (SAiZ),
  • Spis Wybranych Aktywów i Zobowiązań Indywidualnego Gospodarstwa Rolnego (SWAiZ),
  • Książka Wpływów i Wydatków Indywidualnego Gospodarstwa Rolnego (KWiW),
  • Książka Obrotów i Zaszłości Indywidualnego Gospodarstwa Rolnego (KOiZ),
  • FADN i Polski FADN (Sieć Danych Rachunkowych Gospodarstw Rolnych i System Zbierania i Wykorzystywania Danych Rachunkowych z Gospodarstw Rolnych),
  • Informacja dla rolników uczestniczących w prowadzeniu rachunkowości dla potrzeb Polskiego FADN.

II. Dla gospodarstw posiadających osobowość prawną, które są ustawowo zobowiązane do prowadzenia rachunkowości finansowej zgodnie z ustawą o rachunkowości, zamiast książek rachunkowych do zbierania danych rachunkowych stosowany jest specjalny kwestionariusz ankiety:

System RDR Polskiego FADN

 

System RDR służy do gromadzenia danych rachunkowych w wersji elektronicznej. Do jego podstawowych zadań należą:

  • gromadzenie danych z Ankiety dot. rozmiarów produkcji rolniczej (ARozPro),
  • gromadzenie danych z Książek Rachunkowości Rolnej (KRR) – od roku obrachunkowego 2014,
  • gromadzenie danych z Ankiety Badanie Dochodów z Gospodarstw Rolnych (BDGR),
  • administrowanie Numerami  Identyfikacyjnymi Gospodarstw (NIG), Numerami pracowników Biur Rachunkowych (NrPBR) oraz Numerami Biur Rachunkowych (NrBR).

     

    Funkcje Systemu RDR::

    • gromadzenie danych na jednej platformie, co znacznie ułatwia pracę,
    • automatyczne zapisywanie danych,
    • wytwarzanie raportów,
    • kontrola jakości wczytanych danych rachunkowych,
    • tworzenie elektronicznej bazy danych o jednolitej strukturze,
    • raportowanie na podstawie „wolnych od błędów” danych,
    • szybki przepływ informacji pomiędzy różnymi rolami: Pracownik (P), Koordynator (K), Metodyk (M), Administrator (A),
    • globalny dostęp do bazy danych poprzez możliwość uruchamiania Systemu RDR z każdego komputera podłączonego do Internetu.

System RDR wspiera proces zbierania danych, lecz jakość danych zależy od współpracy doradcy i rolnika.
System RDR jest aplikacją online, co pozwala na stworzenie jednej globalnej bazy danych dla wszystkich użytkowników.

 

Produkty coroczne wytwarzane w ramach Polskiego FADN

 

W zwykłej procedurze funkcjonowania Polskiego FADN przewidziane jest wytwarzanie szeregu standardowych produktów. Wśród nich należy wyróżnić:

 

I. Produkty podstawowe Polskiego FADN

  • Komputerowa baza danych
    W bazie są gromadzone corocznie dane rachunkowe z około 12 100 gospodarstw rolnych. Każde gospodarstwo rolne w bazie charakteryzowane jest przez zestaw liczący nawet dwa tysiące danych rachunkowych.
  • Sprawozdanie z gospodarstwa rolnego FADN „The Farm Return”
    Struktura i zawartość zgodna w pełni z Rozporządzeniem Komisji nr 2015/220 w sprawie formatu sprawozdania dla określania dochodów z gospodarstw rolnych oraz analizy ich działalności gospodarczej ze zm.

II. Produkty wspomagające kontrolę jakości danych i zarządzanie w gospodarstwie rolnym

  • Raport Indywidualny gospodarstwa rolnego
    Produkt jest wytwarzany w Systemie RDR dla każdego rolnika uczestniczącego w Polskim FADN, na podstawie danych rachunkowych niewykazujących błędów w procedurze programowego testowania jakości danych z określonego roku obrachunkowego.
  • Raport Porównawczy gospodarstwa rolnego
    Wytwarzany jest on od 2020 roku w Systemie RDR i może zostać wygenerowany przez wszystkich użytkowników tego systemu. Wytworzenie Raportu możliwe jest dopiero po zamknięciu i pozytywnym zweryfikowaniu wszystkich zamknięć księgowych, a więc najczęściej dopiero pod koniec roku następującego po roku którego dotyczą dane z ewidencji.
    Warunkiem wykonania obliczeń jest wskazanie kryterium podobieństwa gospodarstw (w celu utworzenia odpowiedniej grupy gospodarstw) i kryterium dobroci (w celu podzielenia gospodarstw porównywanych na najlepsze, średnie i najgorsze).
  • Raport Dynamiczny gospodarstwa rolnego
    Raport dynamiczny wytwarzany jest w Systemie RDR przez biura rachunkowe na zamówienie zainteresowanych rolników. Raport ten umożliwia rolnikom prześledzenie i szybką ocenę zmian, jakie zaszły w sytuacji ekonomicznej gospodarstwa w ciągu 5 lat uczestnictwa w Polskim FADN. Raport ma za zadanie również wspomóc doradcę/rolnika w kontroli jakości danych.

Wybrane produkty wytwarzane na podstawie bazy danych Polskiego FADN

  • Wyniki Standardowe Polskiego FADN
    Opracowane wyniki są w pełni zgodne z pojęciami i kategoriami ekonomicznymi, prezentowanymi w Wynikach Standardowych FADN Dyrekcji Generalnej do Spraw Rolnictwa i Rozwoju Wsi UE (DG-AGRI). Wyniki Standardowe zawierają ok. 140 zmiennych charakteryzujących sytuację ekonomiczno-finansową gospodarstw rolnych w roku obrachunkowym.
  • Parametry techniczno – ekonomiczne według grup gospodarstw rolnych uczestniczących w Polskim FADN
    Parametry techniczno – ekonomiczne gospodarstw rolnych obejmują dane dotyczące struktury zbiorów, wysokości plonów, cen uzyskiwanych przy sprzedaży płodów rolnych, a także wskaźniki i mierniki określające kondycję finansową badanych gospodarstw oraz wyposażenie w czynniki wytwórcze. Wyniki posłużyć mogą do analiz poszczególnych grup gospodarstw, do planowania oraz oceny zasadności zmiany profilu czy też powiększenia gospodarstwa.
  • Porównanie sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych w regionach FADN i NTS
    Opracowanie prezentuje średnie dane gospodarstw rolnych według czterech regionów FADN oraz według regionów NTS-1 określonych w ramach Nomenklatury Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych (NTS). Głównym celem opracowania jest zaprezentowanie różnic w charakterystyce i wynikach towarowych gospodarstw rolnych położonych w poszczególnych regionach FADN i NTS-1.