Czym jest FADN?
FADN (z ang. Farm Accountancy Data Network) to europejski system zbierania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych, którego formalne kształtowanie rozpoczęło się w 1965 r. (Rozporządzenie Rady EWG nr 79/65/EWG). System rozszerzał swój zasięg w miarę poszerzania się struktur europejskich. FADN jest jednym z narzędzi, które pomagają w programowaniu i realizacji zadań Wspólnej Polityki Rolnej. Dane gromadzone w ramach tej struktury wykorzystywane są przede wszystkim do:
- corocznego określania dochodów gospodarstw rolnych funkcjonujących na terenie Wspólnoty,
- analizy działalności gospodarstw rolnych,
- oceny skutków projektowanych zmian dotyczących rolnictwa Wspólnoty.
Kto uczestniczy w systemie?
Początkowo w systemie uczestniczyły gospodarstwa z 6 państw założycielskich. W miarę kolejnych rozszerzeń Unii Europejskiej, przybywało uczestników systemu. Obecnie system FADN funkcjonuje w 27 państwach członkowskich i ponad 81 tysiącach gospodarstw. Za realizację FADN odpowiedzialne są Agencje Łącznikowe w poszczególnych państwach.
Zasady obowiązujące w systemie FADN
W systemie obowiązują trzy podstawowe zasady, które zostały określone w Rozporządzeniu Komisji ustanawiającym system. Są nimi:
Zasada 1. Rolnik dobrowolnie uczestniczy w systemie FADN,
Zasada 2. Dane z gospodarstw rolnych dostarczane do Komisji są traktowane jako ściśle tajne,
Zasada 3. Danych nie można wykorzystywać dla celów podatkowych.
Ustalanie wielkości i struktury próby gospodarstw rolnych do systemu FADN
Od roku 2015 przepisy dotyczące Wspólnotowej Typologii Gospodarstw Rolnych (WTGR) zostały zawarte w prawodawstwie FADN tworząc zintegrowaną całość. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1217/2009 ustanawiające sieć zbierania danych rachunkowych jest uzupełnione przez Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) nr 1198/2014 z dnia 1 sierpnia 2014 r. Szerzej o legislacji w kontekście WTGR znajduje się w zakładce Metodyka/Zasady WTGR wg parametru SO.
Obowiązującym w kwestii WTGR podręcznikiem metodologicznym jest Typology Handbook.
Klasyfikacja gospodarstw jest przeprowadzana według dwóch kryteriów:
- wielkości ekonomicznej,
- typu rolniczego.
Wielkość ekonomiczna gospodarstwa rolnego określana jest sumą Standardowych Produkcji (SO) uzyskanych ze wszystkich działalności rolniczych występujących w gospodarstwie rolnym. Natomiast typ rolniczy gospodarstwa określany jest udziałem wartości Standardowej Produkcji (SO) z poszczególnych grup działalności rolniczych w całkowitej wartości SO gospodarstwa.
SO (Standard Output) jest definiowana jako średnia z 5 lat wartość produkcji określonej działalności produkcji roślinnej lub zwierzęcej uzyskiwana z 1 ha lub od 1 zwierzęcia w ciągu 1 roku, w przeciętnych dla danego regionu warunkach produkcyjnych.
W polu obserwacji europejskiego systemu FADN znajdują się gospodarstwa towarowe, które wytwarzają około 90% wartości Standardowej Produkcji w danym regionie lub kraju. W poszczególnych państwach członkowskich progi wielkości ekonomicznej określające minimalną wielkość gospodarstw rolnych włączanych do pola obserwacji FADN są różne, przede wszystkim z powodu istniejących różnic w strukturze agrarnej. Agencje Łącznikowe poszczególnych państw członkowskich są zobowiązane do opracowania planu wyboru gospodarstw rolnych po otrzymaniu każdorazowo danych z Badania Struktury Gospodarstw Rolnych. Opracowany i zaakceptowany przez Komitet Krajowy FADN danego kraju plan wyboru, przekazywany jest w celu akceptacji do Komisji Europejskiej.
Sprawozdanie z gospodarstwa rolnego
Agencja Łącznikowa każdego z państw członkowskich przygotowuje po zakończeniu roku obrachunkowego sprawozdania z gospodarstw rolnych należących do reprezentatywnej próby gospodarstw, zatwierdzonej przez Komisję Europejską.
Sprawozdania w postaci plików elektronicznych są przesyłane do Komisji Europejskiej. Zakres, format i sposób wpisywania danych niezbędnych do wykonania sprawozdania z gospodarstwa rolnego FADN są precyzyjnie opisane w odpowiednim rozporządzeniu Komisji. Dzięki temu możliwe jest tworzenie wspólnych zbiorów danych z gospodarstw funkcjonujących na obszarze Unii Europejskiej.
W zakresie sprawozdania z gospodarstwa rolnego obowiązującym podręcznikiem metodologicznym jest dokument Farm Return Data Definitions.
Wyniki Standardowe FADN
Wyniki Standardowe są zestawem zagregowanych zmiennych, obliczonych na podstawie danych zawartych w sprawozdaniu z gospodarstwa rolnego, dostarczanych przez Agencje Łącznikowe poszczególnych państw członkowskich.
Obecnie wszystkie wyniki finansowe podawane są w euro (wcześniej w ecu). Umożliwia to grupowanie i analizowanie wyników poszczególnych państw członkowskich na poziomie Wspólnoty, a także bezpośrednie porównywanie wyników pomiędzy państwami członkowskimi.
Raporty wykorzystujące Wyniki Standardowe przygotowywane są m.in. przez zespół pracowników w DG-AGRI (Generalna Dyrekcja ds. Rolnictwa i Rozwoju Wsi, dział A.2) w Komisji Europejskiej, odpowiedzialny za funkcjonowanie FADN.
Dla uniemożliwienia zidentyfikowania poszczególnych gospodarstw rolnych, z których pochodzą dane rachunkowe, Komisja nie publikuje uśrednionych wyników z grupy obejmującej mniej niż 15 gospodarstw.
Wyniki Standardowe są publicznie dostępne na stronie Komisji Europejskiej oraz aktualizowane po każdej korekcie danych dokonanej przez państwa członkowskie.
Opis zmiennych składających się na Wyniki Standardowe wraz z uwagami metodologicznymi znajduje się w dokumencie Definitions of variables used in FADN Standard Results.
