14/02/2025Czym jest FSDN? Jakie jest jego znaczenie?
Od 2025 roku unijny system zbierania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych FADN (z ang. Farm Accountancy Data Network) został przekształcony w sieć danych dotyczących zrównoważenia gospodarstw rolnych FSDN (z ang. Farm Sustainability Data Network).
Farm Sustainability Data Network (FSDN) to unijne badanie, którego celem jest coroczne gromadzenie danych z gospodarstw rolnych i ściśle nawiązuje do FADN, który od 60 lat jest jedynym i unikalnym źródłem danych mikroekonomicznych zbieranych co roku z próby około 80 000 gospodarstw, co reprezentuje 3,7 miliona gospodarstw i 90% produkcji rolniczej w Unii Europejskiej. FSDN będący kontynuacją FADN, pozwoli zarówno na szczegółową ocenę sytuacji produkcyjno-ekonomicznej gospodarstw rolnych, jak również dostarczy niezbędnych danych środowiskowych i społecznych do monitorowania poziomu zrównoważenia rolnictwa Unii Europejskiej oraz do sprostania wyzwaniom, przed którymi stoi rolnictwo Unii Europejskiej.
FSDN podobnie jak FADN będzie odgrywał kluczową rolę w kreowaniu, monitorowaniu i ocenie Wspólnej Polityki Rolnej. Jednocześnie dostarczy danych niezbędnych w analizie i rozwoju sektorów rolnych w państwach członkowskich i w Unii Europejskiej jako w całości w wymiarze ekonomicznym, społecznym i środowiskowym.
Wdrożenie FSDN otwiera nowe możliwości szerszej analizy wyników gospodarstw rolnych w obszarze zrównoważonego rozwoju. Podkreślić należy również znaczenie FSDN w zakresie wypracowania metod gromadzenia danych w oparciu o już istniejące bazy danych, np. administracji publicznej (interoperacyjność baz danych) i wkładu w rozwój systemu benchmarkingu, tj. porównywania wyników danego gospodarstwa z wynikami innych gospodarstw.
Jakie są podstawy prawne regulujące funkcjonowanie FSDN?
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2674 z dnia 22 listopada 2023 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady (WE) nr 1217/2009 w odniesieniu do przekształcenia sieci danych rachunkowych gospodarstw rolnych w sieć danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (Podstawowy akt FSDN) zawiera m.in. listę tematów, które są podstawą zdefiniowania zmiennych gromadzonych w ramach FSDN i zawartych w ramach aktu wykonawczego.
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2024/2746 z dnia 25 października 2024 r. uchylające obecne rozporządzenie (UE) 2015/220 zawiera m.in. szczegółową definicję zmiennych, zasady wyboru gospodarstw do systemu, szczegółowe informacje w zakresie sprawozdania z gospodarstwa rolnego.
Jakie dane będą gromadzone w ramach FSDN?
Zakres dotychczas gromadzonych danych w ramach FADN dotyczy zagadnień produkcyjno-ekonomicznych (np. powierzchnia upraw, liczba zwierząt, wartość aktywów, wartość produkcji, kosztów). Od 2025 roku wspomniany zakres danych uzupełniony zostanie o zmienne środowiskowe i społeczne. W związku z tym w ramach FSDN od 2025 roku gromadzone będą m.in. dane dotyczące zarządzania gospodarstwem rolnym pod kątem praktyk rolniczych, nawozów naturalnych, wody, energii, integracji rynku, a w kolejnych latach będą to również dane dotyczące zużycia środków ochrony roślin w kontekście kalkulowania ilości substancji aktywnej, jak również dane w zakresie stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych.
Jakie zasady obowiązują w ramach FSDN?
Uczestnictwo w systemie FSDN podobnie jak w FADN jest dobrowolne, a dane gromadzone w ramach systemu nie mogą być wykorzystane do innych celów niż na potrzeby analizy wyników gospodarstw rolnych. W ramach systemu stosowane są ścisłe zasady ochrony danych, aby zapobiec niewłaściwemu wykorzystaniu lub ujawnieniu danych osobowych.
Jak ważna jest integracja baz danych?
Założeniem FSDN jest uproszczenie gromadzenia danych poprzez integrację baz zgodnie z doktryną „gromadź dane raz i wykorzystuj je wielokrotnie”. Ma to sprzyjać zmniejszeniu obciążeń administracyjnych dla rolników i podmiotów zbierających dane oraz integracji danych między istniejącymi systemami/bazami danych.
Kto realizuje FSDN w Polsce?
Funkcję Agencji Łącznikowej odpowiedzialnej za realizację zadania FSDN w Polsce będzie nadal pełnił Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. Z kolei dane z gospodarstw rolnych będą zbierane za pośrednictwem wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego.
Jak będzie wyglądała próba gospodarstw uczestniczących w Polskim FSDN?
Zmiana struktury gospodarstw rolnych w Polsce w ostatnich latach wpłynęła na wzrost progu wielkości ekonomicznej dla pola obserwacji z 4 000 do 8 000 euro SO i tym samym na zmniejszenie próby badawczej Polskiego FSDN do 9 000 gospodarstw (z 12 100 gospodarstw obowiązujących dla Polskiego FADN).
